YENİ DOĞAN ÇOCUK VE AKİKA KURBANI İLE İLGİLİ MESELELER VE HÜKÜMLERİ

YENİ DOĞAN ÇOCUK VE AKİKA KURBANI İLE İLGİLİ MESELELER VE HÜKÜMLERİ

Bir grup âlim

Terceme : Muhammed Şahin
Tetkik : Ali Rıza Şahin

Soru:
Bir veya iki gün sonra yeni doğacak olan çocuğu karşılamak için ne yapmam veya onun için ne hazırlık yapmam gerekir?
Bu konuda uymam gereken herhangi bir sünnet var mıdır?

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah'adır.
Birincisi:
Allah Teâlâ'dan, gelecek olan çocuğu size mübârek kılmasını ve sevap hanenizde olması için onu, takvâ sahibi sâlihlerden kılmasını dileriz.
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur
(( إِذاَ ماَتَ اْلإِنْساَنُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثَةٍ: إِلاَّ مِنْ صَدَقَةٍ جاَرِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صاَلِحٍ يَدْعوُ لَهُ.)) [ رواه مسلم ]
"İnsan öldüğü zaman, amelinin sevabı kesilir. Ancak (hayrın devamlı olması ve faydasının kesilmemesi sebebiyle) şu üç şeyin sevabı kesilmez: Sadaka-i Câriye (müslümanların yararlanması amacıyla bir şeyi Allah rızâsı için vakfetmek gibi), faydalı ilim (insanlara Allah rızâsı için dînî ilimleri öğretmek veya bunun için kitap yazmak gibi), kendisine duâ eden hayırlı evlât (insan vefat ettikten sonra arkasında kendisine rahmet ve mağfiretle duâ eden birisini bıraktığı zaman, o evlâdın duâsı yabancı bir kimsenin duâsından daha çok kabûle şayandır)."
İkincisi:
Bildiğimiz kadarıyla, doğumundan bir veya iki gün önce ya da bundan daha az veya daha fazla bir süre önceden yeni doğacak çocuk için hazırlık yapılması konusunda herhangi dînî amellerin olduğunu bilmiyoruz. Fakat yeni doğacak olan çocuk için, selâmet, âfiyet ve hidâyet bulması için duâ etmek gibi güzel duâlar, bunun dışındadır.
Nitekim Allah Teâlâ, Kitab'ı Kur'an-ı Kerim'de sâliha kadın olan İmrân'ın hanımının şöyle duâ ettiğini zikretmiştir:
"(Ey Peygamber! Hatırlar mısın?) Hani bir zaman İmran’ın hanımı (hamile kalınca) şöyle demişti: Ey Rabbim! Karnımda taşıdığım çocuğumu sana (Beytu'l-Makdis'e hizmet etmesi için) adadım.Onu benden kabul buyur. Çünkü yalnızca sen,(duâmı) işitensin, (niyetimi) bilensin. Derken onu doğurunca da: Ey Rabbim! dedi. Ben, (Beytu'l-Makdis'e hizmet etmeye lâyık olmayan) bir kız çocuğu doğurdum.Zaten Allah onun ne doğurduğunu pek iyi biliyordu (ve Allah onun şânını ileride yüceltecektir). (Beytu'l-Makdis'e hizmet etmesini istediğim) erkek çocuk, kız çocuğu gibi değildir. (Çünkü erkek çocuğu, kız çocuğundan daha güçlü ve dirâyetlidir). Ben, onun adını Meryem koydum.Senden, onu ve onun neslinden gelecek olanları, (senin rahmetinden) kovulmuş şeytanın şerrinden korumanı diliyorum."
Çocuğun dünyaya geldiği günde ve ondan sonraki günlerde yapacağınız şeyler, şunlardır:
1. Yeni doğan çocuğun damağına hurma veya bal sürmek ve ona duâ etmek.
Nitekim Ebu Musa el-Eş'arî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:
(( وُلِدَ لِي غُلاَمٌ فَأَتَيْتُ بِهِ النَّبِيَّ H فَسَمَّاهُ إِبْرَاهِيمَ فَحَنَّكَهُ بِتَمْرَةٍ وَدَعَا لَهُ بِالْبَرَكَةِ وَدَفَعَهُ إِلَيَّ.)) [ رواه البخاري ومسلم ]
"Bir erkek çocuğum dünyaya geldiğinde onu alıp Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'e getirdim. Bunun üzerine Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- ona İbrahim ismini koyup damağına hurma sürdü ve mübârek olması için ona duâ etti. Ardından onu bana verdi."
2. Çocuğa isim koymak, ilk günde câiz olduğu gibi, yedinci günde de câizdir.

Nitekim Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur
(( وُلِدَ لِي اللَّيْلَةَ غُلَامٌ فَسَمَّيْتُهُ بِاسْمِ أَبِي إِبْرَاهِيمَ...)) [ رواه مسلم ]
"Bu gece bir erkek çocuğum dünyaya geldi. Bunun üzerine onu, atam İbrahim'in ismiyle isimlendirdim..."
Âişe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:
(( عَقَّ رَسُولُ اللَّهِ H عَنِ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ يَوْم السَّابِع وَسَمَّاهُمَا.)) [ رواه ابن حبان والحاكم وصححه ابن حجر ]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Hasan ve Hüseyin'in (doğumlarının) yedinci gününde akîkasını kesti ve ikisine isimlerini koydu."
3. Yeni doğan çocuk için akîka kurbanının kesilmesi ve sünnet edilmesi.
Selmân b. Âmir'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
(( مَعَ الْغُلَامِ عَقِيقَةٌ، فَأَهْرِيقُوا عَنْهُ دَمًا، وَأَمِيطُوا عَنْهُ الْأَذَى.))
[ رواه الترمذي وأبو داود وابن ماجه وصححه الألباني في إرواء الغليل ]
"Akikası, yeni doğan çocukla birliktedir. Doğumu üzerine kan akıtın (akîka kurbanını kesin) ve ondan eziyeti giderin (onun saçını tıraş edin veya sünnet edin)."
Semura b. Cundub'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur
(( كُلُّ غُلَامٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِيقَتِهِ، تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ، وَيُسَمَّى فِيهِ،  وَيُـحْلَقُ رَأْسُهُ.)) [ رواه الترمذي والنسائي وأبو داود وصححه الألباني في إرواء الغليل ]
"Yeni doğan her çocuk, akikası karşılığında rehindir (Akikası kesilmeden ölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten men edilir). Akikası doğumunun yedinci gününde kesilir, o günde kendisine isim verilir ve başı tıraş edilir."
İmam İbn-i Kayyim -Allah ona rahmet etsin- bu konuda özet olarak şöyle demiştir:
" Akikanın faydalarından birisi, çocuğun, annesinin karnından dünyaya çıktığı ilk vakitlerde akikanın, Allah Teâlâ'nın rızâsına yakınlaşmaya vesile olan kurban olmasıdır...
- Akikanın faydalarından birisi; yeni doğan çocuğun üzerindeki rehinliği kaldırması,. Çünkü yeni doğan çocuk, akikası kesilmeden ölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten men edilir.
- Akikanın faydalarından birisi de, akikanın, yeni doğan çocuk için bir kurban olmasıdır. Nitekim Allah Teâlâ, İsmail -aleyhisselâm-'ı kurban olmaktan kurtarmak için onun yerine bir koçu kurban etmiştir."
Yine akikanın faydalarından birisi de sanırım, bu vesîleyle akraba ve dostların akîka yemeğinde bir araya gelip toplanmasıdır.
4. Yeni doğan çocuğun sünnet edilmesine gelince, bu fıtratın sünnetlerindendir. Çocuğun temizliği ile ilgili olduğundan dolayı sünnet, yerine getirilmesi gereken görevlerdendir. Çünkü temizlik, namazın geçerli olmasının şartlarındandır.
Nitekim Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur
((خَمْسٌ مِنَ الْفِطْرَةِ: الْخِتَانُ، وَالِاسْتِحْدَادُ، وَنَتْفُ الْإِبْطِ، وَتَقْلِيمُ الْأَظْفَارِ، وَقَصُّ الشَّارِبِ.)) [ رواه البخاري ومسلم ] 
"Beş haslet fıtrattandır (peygamberlerin sünnetlerindendir): Sünnet olmak, kasık kıllarını tıraş etmek (etek tıraşı olmak), koltuk altı kıllarını yolmak, tırnakları kesmek ve bıyıkları kısaltmak."
Üçüncüsü:
İslâm âlimleri, yeni doğan çocuk için yapılması sünnet olan ameller konusunda şunu zikretmişlerdir:
"Bu dünyada kulakları ilk olarak kelime-i tevhîdi işitmesi için, sağ kulağına ezan okunmasıdır. Bunun çok büyük ve bereketli tesiri vardır.Sol kulağına kamet getirmeye gelince, bu konuda herhangi bir şey sâbit olmamıştır."

Dördüncüsü:
Yeni doğan çocuğun saçlarının tıraş edilmesi, tıraştan sonra da başının safran (zaferan) ile yağlanmasıdır. Bunun birçok tıbbî faydaları vardır. Daha sonra tıraş edilen saçın ağırlığınca altın veya gümüşün sadaka olarak verilmesidir.Tıraş edilen saçın tartılması şart değildir.Eğer altın veya gümüşü sadaka olarak vermek zor gelirse, bu takdirde saçın ağırlığına denk olan altın veya gümüşün yerine onun değerinde meblağ takdir edilir ve bu meblağ, hayır yolunda harcanması için sadaka olarak verilir.
Allah Teâlâ'dan, bizi ve evlatlarımızı her türlü kötülüklerden korumasını, onlar hakkında dünya ve âhirette bize âfiyet nasip etmesini dileriz.
Allah'ın salât ve selâmı, Peygamberimiz Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'in üzerine olsun.

Soru:

Anne ve babanın, yeni doğan çocukları için kestikleri Akika kurbanının etinden yemeleri câiz midir?
Çocuğun başının tıraş edilmesi ile Akika kurbanının kesilmesi, aynı günde mi olması gerekir?

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah'adır.
Birincisi:
Anne ve babanın, yeni doğan çocukları için kestikleri Akika kurbanının etinden yemeleri câizdir.
Nitekim Âişe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o Akika kurbanı hakkında şöyle demiştir:
(( يـُجْعَلُ جُدوُلاً ، يُؤْكَلُ وَيُطْعَمُ.)) [ رواه ابن أبي شيبة في المصنف ]
"(Akika kurbanının etleri), kemikleri kırılmadan ve her kemik başka bir kemikle karıştırılmadan mafsaldan kesilir, sonra ondan yenir (sahibi ondan yer) ve (başkalarına da) yedirilir."

Değerli âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- hadiste geçen:(جُدوُلاً )  lafzını şöyle açıklamıştır.
"Yani, azalara ayrılır ve kemikleri kırılmaz. Aksine azalar, mafsallarından (eklem yerlerinden) kesilir."
İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi fetvâlarında şöyle gelmiştir:
"Akika kurbanı kesenin, Akika kurbanının etini, fakirlere, komşulara, akrabalara ve arkadaşlara çiğ veya pişmiş olarak dağıtabilir, kendisi ve âilesi de ondan yiyebilir. Yine, fakir ve zenginleri, evine dâvet edip onlara ziyâfet de verebilir. Bu konuda herhangi bir sınırlama yoktur."
İkincisi:
Yeni doğan çocuğun yedinci günde saçlarının kesilmesi (tıraş edilmesi) ve aynı günde Akika kurbanının kesilmesi sünnettendir.
Nitekim Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:
(( كُلُّ غُلَامٍ رَهِينَةٌ بِعَقِيقَتِهِ، تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ، وَيُـحْلَقُ، وَيُسَمَّى.))
[ رواه أبو داود وصححه الألباني في صحيح أبي داود ]
"Yeni doğan her çocuk, akikası karşılığında rehindir (Akikası kesilmeden ölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten men edilir). Akikası doğumunun yedinci gününde kesilir, (aynı günde) başı tıraş edilir ve kendisine isim verilir."
Bir kimse, çocuğa yedinci günden başka bir günde isim verirse veya Akika kurbanını yedinci günden başka bir günde keserse, bunda herhangi bir sakınca yoktur.
Aynı şekilde Akika kurbanını bir günde keser, saçlarını da başka bir günde tıraş ederse, bunda da herhangi bir sakınca yoktur.
İbn-i Abdilberr -Alla ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:
"Çocuğun Akika kurbanının kesildiği günde başının tıraş edilmesine gelince, âlimler bunu müstehap olarak görürlerdi."

Soru:

Yeni doğan çocuğun Akika kurbanının etini dağıtmanın hükmü nedir?

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah'adır.
Birincisi:
Yeni doğan çocuk için Akika kurbanı kesmek, sünnettendir.
Nitekim Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda şöyle buyurmuştur:
(( مَعَ الْغُلَامِ عَقِيقَةٌ، فَأَهْرِيقُوا عَنْهُ دَمًا، وَأَمِيطُوا عَنْهُ الْأَذَى.))
[ رواه الترمذي وأبو داود وابن ماجه وصححه الألباني في إرواء الغليل ]
"Akikası, yeni doğan çocukla birliktedir. Doğumu üzerine kan akıtın (akîka kurbanını kesin) ve ondan eziyeti giderin (onun saçını tıraş edin veya sünnet edin)."
Sahibinin bu Akika'dan yemesi câizdir. Aynı şekilde yakın akrabalara, arkadaşlara ve fakirlere yedirmek de câizdir.
Akika kurbanının etini çiğ olarak dağıtmak câiz olduğu gibi, pişirdikten sonra başkalarına yedirmek de câizdir.
Nitekim Âişe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o Akika kurbanı hakkında şöyle demiştir:
(( يـُجْعَلُ جُدوُلاً ، يُؤْكَلُ وَيُطْعَمُ.)) [ رواه ابن أبي شيبة في المصنف ]
"(Akika kurbanının etleri), kemikleri kırılmadan ve her kemik başka bir kemikle karıştırılmadan mafsaldan kesilir, sonra ondan yenir (sahibi ondan yer) ve (başkalarına da) yedirilir."
İbn-i Sîrîn ve Hasan Basrî'den -Allah ikisine de rahmet etsin- geldiğine göre, "Akika, onlara göre, Kurban bayramında kesilen kurban gibi, etinden yenir ve başkalarına da yedilir."
İbn-i Hazm -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:
"Akikanın etinden yenir, ondan başkalarına hediye edilir ve sadaka verilir."
Akika kurbanının etinin hepsinin pişirilmesi müstehaptır. Hatta ondan sadaka olarak verilen kısmı bile pişirilmesi müstehaptır. Nitekim ilk müslümanlardan, Câbir b. Abdullah -Allah ondan râzı olsun- gibi, bazılarının bunu müstehap gördüklerine dâir rivâyet gelmiştir.